Documenta: veel geklaag, weinig wol

 

Laat uw hoop varen, gij die hier binnentreedt, hield  Dante hen voor die zijn Inferno betraden. Met de hel wil ik de Documenta in Kassel niet helemaal vergelijken maar wel de leus overnemen: laat varen uw opvattingen over kunst zoals gij die als westerse witte mens sinds de Verlichting hebt mee gekregen aangaande schoonheid, vakmanschap en doeltreffendheid, want de Documenta is in alles het tegendeel. Allereerst is het niet meer de kunst van ‘der nordische Halbkugel’ die hier aan de orde is, hier spreekt de ‘südische Halbkugel’. En die heeft geen boodschap aan alles van wat Erasmus en Spinoza ons voorhielden. Niet het individu maar het collectief, niet de ethiek maar de actie, niet de redelijke mens maar de door nood, wanhoop en achterstelling gedreven mensen. De Documenta levert volgekladde wanden met leuzen, workshops met vet kleurkrijt, in elkaar geknutselde stellages waarin het, toegegeven, soms verrassend goed toeven was (zie foto)

, white cubes volgehangen met golfplaten, films vertoond in ruimtes die zijn opgebouwd uit voddebalen of schaduwen van peperplantjes geprojecteerd op de ruw gemetselde gewelven van een gevangentoren. En overal hergebruikt plastic, gerecycled speelgoed en hergebruikte kleding want ook duurzaamheid is een alles overheersend thema. Al weer vele jaren geleden was er een Afrikaanse kunstenaar die poppen uitdoste met de dure kleding uit de gouden eeuw, alleen niet met het goudbrokaat, damast en zijde van die dagen, maar gemaakt van stoffen met prints van Afrikaanse stoffen. Behalve dat het er prachtig en vakkundig uitzag leverde het , misschien wel juist daardoor, een bijtend sarcastische blik van een Afrikaan op de mede door de koloniale uitbuiting verworven rijkdom. Dat uitermate vakkundig en scherp getroffen scherpe beeld mis ik op deze Documenta vrijwel volledig. Wat er allemaal getoond wordt ontstijgt volgens mij niet het bekende geweeklaag over de oneerlijke wereld. Waarbij het opvallend is dat de meest treffende film. althans naar het oordeel van de recensent van de Volkskrant, niet eens betrekking heeft op een conflict tussen noord en zuid maar op de Armeense genocide door de Turken. Op enkele uitzonderingen na mistte ik focus en impact. De interviews met mensen uit Ruanda, het land dat nog langer weigert om door het westen gedumpte kleding te accepteren, getoond in een ruimte gebouwd uit voddebalen, had wél die impact naar de mening van H. en mij , net zoals de uit golfplaten opgebouwde ruimte van een Afrikaans collectief met een stellage van steekwapens. Dat was zelfkritiek die hout sneed.