Boijmans van Beuningen

do 13-9-2012 14:57

gezien: minimal myth in Boijmans van Beuningen en de collectie   Duitse schilders

Nog niet op de valreep gezien voordat Van Eyck komt binnen varen: “Minimal Myth” met minimalistische kunst van de jaren 60 en 70 en heden met daaromheen de tentoonstelling van hedendaagse Duitse schilders. Een grotere tegenstelling is bijna niet denkbaar. Naast de formele, rationeel klinische kunst van de minimalisten de zware, van historisch schuldbewustzijn en maatschappelijk betrokkenheid doordrenkte figuratieve kunst van de Duitsers.

Bij de een is de samenleving de grote afwezige, bij de ander de altijd aanwezige. De een is meester in de beperking, de ander meester in de grootsheid. Een mooie exercitie voor een bezoek met een groep leerlingen maar voor iemand die iets nieuws wil ervaren is het minder interessant. Je hebt het allemaal al eens gezien. Hoewel;het werk van bijvoorbeeld Peter Struycken en Jan van Schoonhoven blijft als zodanig boeien. Dat is misschien het verschil met Baselitz of Penck. Dat heb je op een gegeven moment wel gezien. Het minimalisme van SolLewitt en Donald Judd blijft spannend. Dat is bij de Duitsers minder.

Tjeu

Boijmans van Beuningen

ma 22-3-2010 10:32

gezien: Carsten Höller in Boijmans

Boijmans toont dit voorjaar Carsten Höller. Blijkens zijn record (Tate Modern, Kassel, Milaan, etc. etc.) hebben we hier van doen met een internationaal vooraanstaande kunstenaar. Ik was er bepaald niet van onder de indruk. Höller baseert zich op het eenvoudige principe van een eenheid die door de helft gedeeld wordt, daarvan weer de helft en daarvan weer de helft. Divided divided. Een krachtig, eenduidig uitgangspunt kan tot heel fraaie kunst leiden, maar hier levert dat niks op. Zie de muren van een van de zalen die volgens dit procede zijn geschilderd, inhoudsloze fletse vlakverdeling. En als dat dan ook nog eens wordt gebruikt in een aantal installaties slaat de meligheid werkelijk toe. Ik vond er werkelijk geen ene moer aan, met als dieptepunt de mobiel met zingende vogeltjes, dat hebben Calder en Miro al honderd maal beter gedaan. Het contrast met de twee filmzalen aan weerszijden met opflitsende middenamerikaanse en afrikaanse klanken kwam ook al totaal niet over. Die paddestoelen leverden ook niks op. Höller is van huis uit plantenkundige en heeft hier ongetwijfeld zijn kennis in gestoken, maar hoe en wat werd mij in het geheel niet duidelijk. Dat de paddestoelen tot een perspectiefvertekening zouden leiden en dat ik mij een kaboutertje zou voelen, kom nou zeg!. Kortom, zelden zo’n teleurstellende tentoonstelling gezien waarvoor zoveel ruimte (en zoveel geld) is vrijgemaakt. Ik bevind met in goed gezelschap want ook Hugo had het in zijn recensie al over “grote flauwekul”.

De prenten daarentegen in de tentoonstelling met nieuwe aanwinsten zijn wel de moeite waard. Met name de volledig dichtgetekende prenten van Oscar de las Flores vond ik opzienbarend. Opvallend is de eenheid in thema’s bij de tekenaars, veel vleesch,  geweld en sadisme, kortom veel verdrongen, bedenkelijke driften. Het werk van Charles Avery (beneden bij de vierkante trap) valt niet zo op maar blijft, zeker indachtig de eerdere tentoonstelling die ik van hem zag met zijn ongebreidelde fantasiewereld, heel bijzonder. Overigens, onder aan die trap zou toch voortdurend werk van Rotterdamse kunstenaars hangen?

Jac. Jongert, de ontwerper die veantwoordelijk was voor het uiterlijk van de produkten van Van Nelle is een Rotterdamse icoon en mag door niemand gemist worden, zijn werk voor overige opdrachtgevers is ook een toonbeeld van esthetiek zoals dat aan het begin van de vorige eeuw opgeld deed. Prachtig; en schitterend gepresenteerd.

Tjeu

Boijmans van Beuningen

ma 31-5-2010 10:29

De installatie van Olufar Eliasson in Boijmans is van een bovenaardse schoonheid en past in de reeks kunstwerken die hij maakt met natuurlijke processen als uitgangspunt. Heel mooi hoe licht en en water met elkaar louter grafische voorstellingen kunnen opleveren. Het geheel is nu eens niet meer dan som der delen maar leidt tot terug tot zijn essentie: witte lijnen die al naar gelang de toeschouwer op de planken vloer beweegt in beweging komen. Het was zaterdagmiddag eigenlijk te druk om dat interactieve element goed te ervaren. Ik ga daarom nog een keer terug op een dag dat het heel rustig is. De foto's van Thomas Demand zetten de toeschouwer op het verkeerde been, men ziet niet wat men denkt te zien (maar men weet dat niet). Navraag bij sommigen leerde mij dat vrijwel niemand dat in de gaten heeft. Het ware juist geweest (zoals het geval was in Londen waar ik deze tentoonstelling gedeeltelijk ook al gezien had) als het publiek zou zijn geïnformeerd (desnoods helemaal aan het eind van de reeks) over de manier waarop Demand werkt. Hij bouwt nl. alle getoonde voorstellingen in karton en papier zo natuurgetrouw mogelijk na. Het betreft allemaal plekken waar heel bijzondere (of afgrijselijke) dingen zijn gebeurd. Zonder die info loop je wat doelloos naar foto's van onduidelijke plekken te staren. Je zou de begeleidende teksten bij de tentoonstelling als een hint in die richting kunnen opvatten maar of dat de bedoeling was ontging mij eerlijk gezegd.

Bij het kijken naar de zaal met vervalsingen van Van Meegeren kon ik de lol wel inzien van de foto waarbij de in de oorlog volkomen foute directeur Hannema verzaligd naar zijn nieuwe aanwinst zit te kwijlen; de Emmausgangers van - naar hij met stelligheid wist - van Vermeer. Heel leuk om te weten dat zowel hij als Hermann Göring door Van Meegeren bij de neus zijn genomen.   

Op de “receptie” moest iedereen betalen voor zijn drankje. Heel goed; de eerste gevolgen van de aanstaande bezuinigingen op cultuur tekenen zich af.

Ik had geen tijd meer (vanwege het Jeugdttheater Hofplein) om mee te gaan naar Van Lieshout op Heijplaat. Daar vertelt Hugo wel over neem ik aan, die was er ook.

Tjeu

Boijmans van Beuningen

ma 10-1-2011 14:59

gezien: Hans Thorn Prikker en Jella Jongerius in Boijmans

Een leuk besluit, om bijna in dezelfde ruimte twee toegepaste kunstenaars, Prikker en Jongerius, tegenover elkaar te zetten.

Er zijn grote verschillen, Prikker was tamelijk traditioneel en zeer door religie en spiritualiteit aangeraakt.

Jongerius verwerpt het gestileerde en is aangeraakt door de duurzaamheid.

Bij de  tentoonstelling van Jongerius, mooi overzichtelijk in één zaal ondergebracht, krijg ik echt de indruk met geheel eigen visie en stempel geconfronteerd te worden, langzamerhand wel bekend maar zo bij elkaar overdonderend duidelijk. In de industriële fabricage moet de individuele toets van de ambachtelijkheid weer terug te vinden zijn. Dat is vrijwel bij al het werk het geval. Niets is perfect en daarom eigenlijk alles ook weer wel. De prachtige cirkel met vazen in alle kleurschakeringen (over het belang van de herontdekking van de door massafabricage teloor gegane echte kleuren houdt Hella een indringend betoog op band) is weer helemaal hersteld nadat iemand erin gevallen was en wonderschoon.

John Thorn Prikker aan de andere kant in de fraai opgebouwde zaal (eindelijk eens glazen vitrines waarop je door een aangehechte rand schaamteloos op kunt leunen) geeft een goed beeld van het handwerk van deze vroeg 20^ste eeuwse Jongerius. Helaas wordt mij weinig verteld over het conflict dat tussen Prikker en anderen (waaronder Berlage) ontstond over de weinig Hollandsche stijl van Prikker. Daarom begrijp ik ook niet helemaal waarom hij een tijd lang naar Duitsland verdween waar hij wel op waarde werd geschat. Hij was zeker geen vooruitstrevend schilder. De aandacht voor de “moeilijkste” delen van het menselijk lichaam, de handen, de voeten en het gezicht zijn opmerkelijk. Zijn gebrandschilderde ramen horen helemaal bij de jaren 20/30. Het was misschien mooi geweest om het werk van hem te spiegelen aan dat van enkele anderen. Prikker had een eigen signatuur en het is daarom jammer dat men voor de raadzaal in Rotterdam uiteindelijk koost voor de veel traditionelere Richter in plaats van Prikker, die ook een ontwerp had ingediend. Al is hij weer wel te zien in de Burgerzaal, maar daar is het misschien iets te veel van het goede.

Tjeu

Boijmans van Beuningen

wo 11-8-2010 13:16

gezien: infernopolis van Atelier van Lieshout

In de onderzeebootloods op RDM terrein bij Heijplaat de inmiddels veelbesproken en alom aangeprezen tentoonstelling van Joep van Lieshout of zo u wil Atelier van Lieshout bezocht. Waarschijnlijk ben ik al te vertrouwd met zijn werk want ik keek er niet meer van op. Zijn cradle tot cradle installatie vond ik eigenlijk meer van hetzelfde, al wordt nog nadrukkelijker dan voorheen de mens nu ook op de slachtbank gelegd. Gaat daar nu echt een inspirerende en stimulerende werking van uit? Raken mensen zich daardoor nu ineens bewust van de eindigheid van de planeet en de slonzige manier waarop men met leven en natuur om gaat? Ik weet het niet hoor. Maar Rotterdam heeft er onmiskenbaar een toeristische trekpleister mee in huis. Volgens mij doen zeer veel van hen dat tochtje over de rivier. Een al met al zeer Rotterdamse manier van kunst bedrijven en kunst presenteren. Toch wel goed dus.

Tjeu

Boijmans van Beuningen

20-7-2011

gezien:The one and the many van Elmgreen & Dragset

Zijn kunstenaars en museumdirecteuren nu werkelijk zo naïef dat ze denken dat wij de verschillende lagen achter de alledaagse rauwe werkelijkheid niet onmiddellijk ervaren als wij door een desolaat stadsdeel of lelijke straat rijden? Elke keer als ik op mijn fietsje door Rotterdam Zuid dwaal kom ik met een koffer vol ervaringen thuis. Soms worden vooroordelen bevestigd, dan weer niet. De werkelijkheid, die is boeiend, niet die nep werkelijkheid die door E & D, begeleid met veel tromgeroffel door Boijmans, aan de orde stellen. Volkomen overbodig, die super-realiteit van een lelijk flatgebouw, straatlantaarns, een broeierig pishok en een gesloopte limousine. Die realiteit ervaren we hier in Rotterdam dagelijks om ons heen, daarvoor hebben we deze geïmporteerde kunstmatige hyperrealiteit toch écht niet nodig. Kijk, een Prada winkel in een woestijn, ok. Maar een stukje Rotterdam in Rotterdam? Waar heb dat voor nodig?

Bovendien, datgene dat werd beloofd: een totaalervaring met medewerking van acteurs van het Ro, kreeg ik nauwelijks. Het was en bleef de imposante hal van de voormalige onderzeebotenfabriek met één meisje dat naast haar kinderwagentje een quasi telefoongesprek voerde. Dan kan ik toch beter naar de Afrikaandermarkt met honderden acteurs, pardon, echte mensen. En moet een blik in een alledaags interieurtje of een blik in een kamer van met slapende puber naast zijn gitaar bij mij jeugdherinneringen oproepen? Ammehoela. Ik vond het overbodig, quasi interessant. En die twee leuke kunstjongens hadden in hun filmpje waarlijk niets anders dan gemeenplaatsen te debiteren. ‘Boeh!’ voor Sjarel Ex die volgens een filmpje zo onder de indruk was van deze hyperrealiteit. Zou hij naast het aanleggen van door de tijd achterhaalde pindakaasvloeren en ontelbare vlieguren over de globe wel eens in Rotterdam Zuid rondwandelen?

Tjeu

Boijmans van Beuningen

23-11-2011

gezien: Marijke van Warmerdam en 'nieuwe energie' in Boijmans 

Heel mooi gedaan, al die loopfilms in de grote zaal van Boijmans. Je moet er wel echt voor gaan zitten op een van de aanwezige autobanden om alles op je in te laten werken. Verstilde aandacht voor het detail. Schoonheid uit het (bijna) niets. Een jongetje in een natte zwembroek die eindeloos lang over een plas uitkijkt; een kijkje door een beslagen raam naar een tuin, vier vliegtuigen die strepen trekken in de lucht. Of hoe je soms gelukkig kunt zijn met bijna niets. Het meisje dat een handstand doet en haar onderbroekje laat zien is er meer een in de categorie voor de stille genieter.

De ontwerptentoonstelling Nieuwe Energie met objecten die gebaseerd zijn op duurzame krachtbronnen vereist per object heel veel aandacht om de quintessence van het ontwerp te vatten. Ik moest mezelf echt dwingen die informatie bij elk object weer op te diepen. Maar als je die energie(!) kunt opbrengen dan zie je ook soms wel heel verrassende ideeën. Hoe toon je bijvoorbeeld de energie die nog schuilt in oud hout aan: Welnu, bevestig drie potloden met klemmen aan een plakje oud hout en zet dat geheel op een tekenpapier. Na verloop van dagen (weken?) zie je rondom de potloodpunten streepjes of vlekken ontstaan: de neerslag van de werking van oud hout. Geniaal! Maar geen tentoonstelling die een esthetische belevenis te weeg brengt; is dat niet een randvoorwaarde voor een tentoonstelling in een museum voor beeldende kunst? Ik voelde met nu af toe een soort professor Zonnebloem op inspectie in zijn laboratorium; daarvoor zou ik geen entree moeten betalen maar een honorarium moeten ontvangen vind ik eigenlijk.

Tjeu

Boijmans van Beuningen

11-6-2012

gezien: "Ballads" van Sarkis in onderzeebootloods

Met zijn enorme carillon van boomstammen en rood een geel gekleurde ramen weet de Turkse en alom tentoongestelde kunstenaar Sarkis de onderzeebootloods om te toveren tot een kerk van kathedrale proporties. Niet voor niets hangt in een kooi die op zich een mooi uitzicht biedt op deze installatie en video met een still van een schilderij van de bekende Hollandse meester Saenredam, bekend van zijn grote kerkinterieurs. Eigenlijk had dat helemaal niet gehoeven, zonder is het ook wel duidelijk.

Op het carillon wordt constant werk van Cage gespeeld, al maakt ik ook mee dat een japans meisje van de organist kinderliedjes  ten gehore mocht brengen. Als je dan vervolgens op een fiets helemaal volgeplakt met veertjes rond rijdt verblijf je ergens tussen hemel een aarde. Hiertoe had het beperkt moeten blijven. De andere objecten (een boot met een torentje van casettebandjes; materiaal waarmee Sarkis blijkens documentatie ter plekke vaker werkt) en een ufo uit de collectie van Boijmans doen slechts afbreuk aan de sereniteit die van het eerste werk uit gaat. Helemaal slordig is het dat de video-installatie in de ufo die naar de brochure meldt korte filmpje van Sarkis laat zien, helemaal niet werkt! Net zo min als de koptelefoon die volgens de Volkskrant ballads van Miles Davis ten gehore brengt. Geen geluid te horen. Dat de deurtjes van het keukentje van de ufo helemaal scheef hangen hoort bij deze slordige presentatie, BvB onwaardig.

Maar die carillon-installatie is puik. En dat werken met gekleurd glas grijpt terug op eerder prachtig werk van Sarkis met glas in loodramen die hij eerder maakte (zie daarvoor de boeken op de leestafel).

De cirkel waarop iedereen iets van zichzelf mag neerleggen beschouw ik ook maar als een opvuller van de gigantische ruimte. Nee, de curator van BvB had Sarkis moeten verplichten zich tot die ene installatie te beperken (en die fietsen natuurlijk).

Tjeu