Die benige handen doen het!

Oskar Kokoschka;  alleen al met zo’n naam lijkt een succesvolle carrière als kunstenaar gewaarborgd. Boijmans brengt een grote overzichtstentoonstelling, waarbij de noodzakelijke informatie wordt gepresenteerd op fraai vormgegeven “peperbussen”, die elke deelthema op een overzichtelijke manier markeren. Als toeschouwer wordt bij binnenkomst in één oogopslag duidelijk hoe je moet rondlopen om alles een beetje gedoseerd tot je te laten doordringen; perfect gedaan.

Kokoschka is vooral bekend als portretschilder, dat wordt op deze tentoonstelling duidelijk gedemonstreerd. In het begin, als hij nog in opleiding is, is hij vooral ook illustrator, misschien wel zijn mooiste werk. Zoals ook zijn vroegste portretten de prachtig zijn; een inspiratiebron voor grootheden als Egon Schiele en Lucian Freud. Het zijn vooral de handen die het hem doen.

Bij Kokoschka is iedereen broodmager (misschien was iedereen dat vlak voor en na de eerste wereldoorlog ook wel). Dat zijn relatie met de weduwe van Mahler, Alma Mahler, “starfucker avant al lettre”, zeer problematisch was kun je aan bijna al zijn tekeningen over het paar aflezen; een veel oudere vrouw naast de benige gestalte van O.K. (die zich gaandeweg die relatie helemaal niet OK voelde; nadat zij hem had verlaten onthoofde hij , als blijk van zijn zielenpijn, een pop die hij van haar had laten maken).

Als hij gewond uit de loopgraven van de eerste wereldoorlog wordt gehaald revalideert hij in Dresden, dan nog een prachtige stad waar het culturele leven volop bloeit. Hij krijgt daar een aanstelling als professor en begint goed te verdienen. En verdomd, zijn schilderijen worden er minder van. Waarmee alle clichés over armoede en artisitieke prestaties weer uit de kast kunnen worden gehaald. Zijn politieke prenten van na de tweede wereldoorlog vind ik zelfs helemaal niet zo bijzonder meer. Zijn pentekeningen daarentegen blijven prachtig, van een Japanse schoonheid. Zoals ik ook zijngrof getekende portretten schitterend vind, ongeacht de tijd waarin ze tot stand kwamen. Hier heb je er eentje (met excuus voor de bovenverlichting die in het glas weerschijnt)