Beelden, afbeeldingen van beelden, en afbeeldingen als beelden

Een intrigerende, rondreizende tentoonstelling is neergestreken bij Boijmans. In één expositie is het werk van drie zowel in tijd als werk van elkaar verschillende kunstenaars te zien. Toch zijn de overeenkomsten tussen Rosso, Brancusi en Man Ray ook weer treffend. Alle drie zijn het kunstenaars die zowel letterlijk beelden maken als fotografisch bezig zijn. Alle drie fotograferen hun werk op zo’n manier dat zonder het een het ander niet zou bestaan, of althans minder betekenis zou hebben. Bij alle drie speelt licht een belangrijke rol. Maar dan komen de verschillen; bij Rosso komen zijn sculpturen pas tot leven door het spel met licht wat dan vervolgens door hem op de gevoelige plaat wordt vastgelegd. Zonder specifieke belichting zijn zijn beelden vlak en onaf; soms zelfs nauwelijks te zien. Met licht en op de foto komen ze tot leven. Saillant in een tijd waarin het gaslicht net is uitgevonden, evenals de fotografie. Rosso levert beelden die oprijzen uit het licht.

Brancusi maakt zeer gestileerde beelden die op zich al zeer  sterk zijn maar die bij dag- of kunstlicht gefotografeerd een extra lading krijgen. Schaduwen van beelden zijn net zo belangrijk als de beelden zelf, net zo goed als sokkels belangrijk zijn. Het spel van licht en schaduw wordt door Brancusi net zo nauwgezet vastgelegd als bij Rosso, zij het dat Rosse de invloed van licht op het fotopapier een eigen rol laat spelen. Brancusi levert beelden én hun reflecties.

Dat is dat weer een overeenkomst met Man Ray, die zelfs zo ver gaat om fotopapier rechtstreeks te behandelen, zonder fototoestel. Voorwerpen kunnen ook rechtstreeks aan het fotopapier worden toevertrouwd, zonder de tussenkomst van negatieven. Dat wordt dan Rayografie genoemd. Bij Man Ray is juist de foto het belangrijkste en zijn sculpturen pas ingeraamd in een frame echt af. Man Ray levert foto’s als sculpturen.

Framed sculptures is een tentoonstelling die de toeschouwer dwingt zich in de werkwijze en denkprocessen van de verschillende kunstenaars onder te dompelen om ze te kunnen vatten. Dat kost tijd en aandacht. Geen expositie om snel door te lopen. Zo op het eerste gezicht is er zelfs niet eens zo veel te zien; maar dat is schijn, je leert te kijken op vele manieren; een beeld is pas een beeld op een afbeelding. Of een afbeelding is er niet zonder een beeld. Enzovoorts.